Rond 2005 werd de term “Verwaarloosde Organisatie” voor het eerst in ons land gebruikt. De term is ontleend aan de opvoedkunde en geeft aan dat er tekortkomingen in de relatie tussen de leiding en de werknemers van een bedrijf zijn ontstaan. Zodanige tekortkomingen dat het heeft geleid tot probleemgedrag in de organisatie die ten koste gaat van de effectiviteit, interne- en externe verstandhoudingen en – uiteindelijk – de winstgevendheid en continuïteit.
Een paar typische voorbeelden van gedrag in verwaarloosde organisaties zijn;
– Veel roddelgedrag tussen collega’s over collega’s
– Opzettelijk verzwijgen van relevante informatie voor andere collega’s
– Ontbreken van een duidelijke en werkbare organisatiestructuur
– Werknemers die structureel te laat komen en daar niet op worden aangesproken’
– Intimideren en pesten op de werkvloer
– Het niet aanspreekbaar of bereikbaar zijn van de leiding
– Veel wantrouwen tussen de leiding en rest van de organisatie
– Het niet stellen van eisen aan de prestaties van medewerkers en het ontbreken van periodiek voortgangsgesprek.
In zwaar verwaarloosde organisaties is de wederkerigheid tussen leiding en medewerkers verdwenen. Dat heeft tot gevolg dat medewerkers ongevoelig zijn geraakt voor gangbare managementbenaderingen zoals stimuleren, ontwikkelen, belonen of straffen.
Hoe ontstaat verwaarlozing?
Verwaarlozing in organisaties kan ontstaan door een aantal ingrijpende gebeurtenissen zoals een mislukte reorganisatie of een niet goed begeleide fusie. Ook door een snelle groei van een bedrijf waarbij de kwaliteiten van de directe leiding niet aan die groei zijn aangepast. Verder zijn het ontbreken van structureel periodiek overleg en het onvoldoende duidelijk benoemen van leidinggevenden in hun rol, redenen van verwaarlozing.
Verwaarlozing ontstaat niet opeens, of door enkele incidenten. Het is een langjarig proces met aanvankelijk een “latente” fase, gevolgd door een manifeste fase. In die manifeste fase, is de verwaarlozing duidelijk merkbaar en meetbaar in de organisatie; structureel verhoogd ziekteverzuim, pestgedrag, lagere omzetten en resultaten. Met het jaar toenemende verliezen en liquiditeitsspanning. Ook een hoog verloop van werknemers is een duidelijke indicator.
Covid-19, thuiswerken en verhoogde kans op verwaarlozing
Er wordt steeds vaker gesuggereerd dat de Covid-19 crisis – en het daardoor veroorzaakte thuiswerken – de kans op verwaarlozing in een organisatie vergroot. Dat is niet alleen een denkbeeldige opvatting. Uit studies is vaak gebleken dat verwaarlozing en de daaraan verbonden gevolgen, vaker optreedt als het onderlinge contact tussen medewerkers afneemt. Thuiswerken kan daarmee een bijdrage aan het ontstaan van nieuwe verwaarloosde organisaties leveren. Dat kan op zijn beurt weer tot meer zombiebedrijven leiden.
In verwaarloosde organisaties gaat de productiviteit en kwaliteit van producten en diensten achteruit, zo blijkt uit meerdere studies. Een lagere productiviteit en slechtere kwaliteit van producten en diensten leidt tot omzetverlies, hogere uitvalkosten en afname van de winstgevendheid. Als zich dat een aantal jaren voortzet, beland een bedrijf vanzelf in de categorie “zombiebedrijven”. Een onwenselijke situatie.
Een persoonlijke noot
Sommige zombiebedrijven zijn niet meer te redden en kunnen maar beter vervangen worden door gezondere collega’s. Anderen zijn zeker de moeite waard om nog energie in te steken. Dat is de les die is geleerd na twintig jaren met zombiebedrijven te werken. In de meeste gevallen kwamen de contacten met deze bedrijven tot stand door bemiddeling, of verwijzing van aandeelhouders, commissarissen of financiers. De rollen die wij vervullen, lopen van intern adviseur en directiecoach tot aan statutair directeur van deze bedrijven. Onze grootste drijfveren zijn het bieden van een perspectief en behoud van gezonde werkgelegenheid. Immers, in al deze bedrijven hebben veel mensen hun energie, geld, toekomstverwachtingen en hoop geïnvesteerd. Bedrijven van nieuw perspectief voorzien, biedt veel voldoening.
Twan Houben, 25 maart 2021
